Kategoria: Aktualności

W zależności od pór roku i zmieniających się warunków atmosferycznych, w życiu roślin i zwierząt zachodzą różne zjawiska. Nauka, która zajmuje się ich badaniem to fenologia.

Wiosna

Wczesną wiosną, kiedy na drzewach nie ma jeszcze liści, a promienie słońca mogą dotrzeć głęboko, aż do dna lasu, bardzo szybko ożywa leśne runo, pojawiają się pierwsze liście, kwiaty, nasiona i owoce. Tylko w tym okresie w roku mają dużo światła i odpowiednią temperaturę. Zakwitają przebiśniegi, zawilce, przylaszczki i wiele innych roślin. Drzewa wypuszczają liście oraz rozwijają kwiaty z pąków utworzonych jeszcze w poprzednim roku, wykorzystując zapasowe substancje, nagromadzone w tkankach pnia i korzeni.

Zwierzęta, które przesypiają zimę (np. borsuki, jenoty, niedźwiedzie, jeże, żaby, węże), budzą się z zimowego snu i opuszczają zimowe kryjówki, aby połączyć się w pary i założyć rodziny. Płazy, np. żaby, zaczynają składać skrzek. Emigrujące na zimę ptaki (np. skowronki, bociany, jaskółki), powracają z cieplejszych rejonów, wiją gniazda, przygotowują się do składania jaj. Skowronki budują swoje domostwa wśród traw i liści, szpaki wolą mieszkać w dziuplach obok innych ptaków. Wszędzie słychać piękne trele – w ten sposób ptaki szukają sobie partnerów.

Żubry, aby pozbyć się swojego gęstego zimowego futra, ocierają się o drzewa. Borsuki już w marcu mają swoje pierwsze młode. Początkowo wychowują je w norze, żywiąc mlekiem matki, jednak koło maja małe wychodzą na świat. Młode dziki pojawiają się już w styczniu. Jeże wybudzają się, gdy temperatura przekroczy 15 st. C. Jeśli dokucza im duży głód, potrafią szukać pożywienia nawet kilka kilometrów od domu. W pary łączą się w marcu, a małe jeżyki przychodzą na świat po dwóch miesiącach. Wychowuje je tylko mama. W marcu partnera szukają również rysie.

Lato

Wraz z nadejściem lata, kiedy Słońce maszeruje wysoko po niebie, drzewa pokryte są już mnóstwem liści. Promieniom trudniej się przez nie przebić, dlatego w niższych piętrach lasu jest ciemniej i chłodniej. W koronach drzew dojrzewają owoce drzew liściastych i szyszki drzew iglastych. Rośliny wykorzystują wysoką temperaturę powietrza, padające deszcze i długi dzień, aby intensywnie prowadzić fotosyntezę. Pnie drzew i krzewów przyrastają na grubość oraz wysokość. Wszystkie gniazdujące u nas ptaki, np. dudek i wilga, już przyleciały. Gniazda pełne są piskląt. Na świecie pojawia się potomstwo większości zwierząt. Tętni życiem świat bezkręgowców – owadów, pająków…
Zwierzęta i rośliny wykorzystują letni czas na poprawę swojej kondycji, kwitnienie, wychowanie dzieci…i po prostu cieszą się warunkami.

Jesień

Słońce zaczyna wędrować niżej nad horyzontem, temperatura powietrza spada, dzień staje się krótszy. W świecie roślin jest to czas rozsiewania nasion, które przetrwają do wiosny. Drzewa i krzewy liściaste oraz większość roślin zielonych zrzucają przebarwiające się liście, po to, aby zimą ograniczyć utratę wody. Jej nadmiar mógłby bowiem zamarznąć i uszkodzić całą roślinę. Zmiana barwy liści następuje dlatego, że rośliny przestają produkować chlorofil, zielony barwnik, potrzebny do fotosyntezy. Można wtedy zauważyć inne kolory: czerwony, żółty, pomarańczowy.

Zwierzęta gromadzą w domostwach zapasy pokarmu, szykują nowe spiżarnie, intensywnie żerują, zaopatrując się w większą warstwę tłuszczu, szukają odpowiednich schronień. Ssaki zmieniają futro na gęstsze i jaśniejsze (np. łasice, gronostaje czy zające bielaki zamieniają futerka na białe, sarny – na szarobrązowe ), aby łatwiej się zakamuflować w czasie nadchodzącej zimy. Niektóre gryzonie polne, np. mysz polna, próbują znaleźć schronienie w ludzkich siedzibach. Do snu zimowego w rodzinnych gromadach przygotowują się borsuki, popielice, świstaki czy koszatki. Z początkiem października, większość ptaków odlatuje w cieplejsze rejony, pokonując czasem wiele tysięcy kilometrów, tam, gdzie klimat jest łagodniejszy i łatwiej o pożywienie. Żegnają nas wtedy: bocian biały, bocian czarny, jaskółka, wilga, słowik, pierwiosnek, myszołów zwyczajny, pliszka siwa, sokół pustułka, derkacz, skowronek, wrona, błotniak stawowy, rokitniczka, cyraneczka, kokoszka wodna, kaczka krzyżówka, łabędź, łyska, mewa śmieszka czy żuraw. Natomiast witamy przybyszów z zimniejszych krain – północy i wschodu: czyżyki, szpaki, gawrony, kawki, myszołowy włochate czy gile. Na polach i łąkach zanika ruch owadów.

Zima

Z nadejściem zimy ustaje fotosynteza większości roślin. Prowadzą ją, na bardzo ubogim poziomie, jedynie drzewa iglaste (prawie wszystkie poza modrzewiem) oraz te liściaste zimozielone, które nie zrzucają liści. Iglaki świetnie przystosowały się do zmiany warunków atmosferycznych. Igły są cienkie i nie tracą wiele wody, chroni je też warstwa wosku. Są odporne na niskie temperatury, podobnie, jak gruba kora, która ochrania żywe komórki przed mrozem. Drzewa iglaste nie przechodzą zimą w stan spoczynku, dlatego mają liście cały rok. Liściastymi roślinami zimozielonymi są: borówka brusznica, bluszcz oraz jemioła. Liście roślin zimozielonych także co kilka lat są zrzucane i wymieniane na nowe.

Część zwierząt, pozostających aktywnymi zimą, zmienia pokarm, na taki, który łatwiej zdobyć. Na przykład ptaki żywiące się w lecie owadami (dzięcioły, sikory, trznadle czy mazurki), zimą zajadają nasiona, a drozdy, kosy czy jemiołuszki gustują w owocach pozostałych na krzewach. Z kolei mięsożerne ptaki potrafią zjadać padlinę. Skrzydlatej braci przybywa piór puchowych, stroszą je także, dzięki czemu pomiędzy piórami powstaje cienka warstwa termoizolacyjna.
Sarny czy jelenie zimą tworzą większe grupy, co ułatwia obronę przed atakiem drapieżników oraz znalezienie pożywienia. Sarnie grupy to tzw. rudle, a jelenie – chmary. W momentach występowania głębokiego śniegu, zamiast zielonych części roślin, ogryzają pędy drzew oraz spałują (ogryzają) korę młodych sadzonek. Lisy, kuny czy łasice pozostają aktywne jedynie przez kilka godzin za dnia. Zadowalają się padliną, ich przysmakiem są gryzonie. Wydry, które latem preferują nocne pory, zimą żerują w ciągu dnia. Norniki, ryjówki czy krety zimą mniej zajadle bronią swojego terytorium. Borsuki i jenoty często zimują razem, w długich i bezpiecznych norach w ziemi. Gady i płazy, jak również większość bezkręgowców zapadają w sen zimowy, który może być płytki, kilkudniowy lub głęboki, z rzadkimi przebudzeniami.

Flora i fauna świetnie przystosowała się do zmian, jakie zachodzą w otoczeniu. Problemy zaczynają się pojawiać teraz, gdy coraz częściej nawiedzają nas anomalie pogodowe.
Zadbajmy o nasz klimat – dla wszystkich organizmów.

W powietrzu unosi się wiele zanieczyszczeń: pył zawieszony – najgroźniejszy, między innymi z uwagi na mikroskopijne rozmiary. Potrafi dotrzeć głęboko do płuc, a nawet przeniknąć do krwiobiegu. W jego skład mogą wchodzić bardzo szkodliwe substancje np. rakotwórcze oraz mutagenne wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne (WWA) i ich pochodne, ponadto związki z grupy azaarenów, oraz inne wielopierścieniowe związki aromatyczne, związki z grupy dioksyn, a także metale ciężkie i przejściowe oraz ich związki. Ponadto powietrze pełne jest metali ciężkich – arsenu czy rtęci, tlenków azotu, tworzących amoniak, dwutlenku siarki, benzenu, benzo(a)pirenu, ozonu i mnóstwa innych substancji. Ozon, co prawda, jest składnikiem atmosfery, jednak nie powinien być w niej zawieszony zbyt nisko, gdyż jest wówczas silnie toksyczny i agresywny. Jego wysokie poziomy powodują korozję materiałów, budynków i żywych tkanek. Ogranicza zdolność roślin do przeprowadzania fotosyntezy oraz utrudnia przyswajanie dwutlenku węgla, ponadto ozon utrudnia rozmnażanie i wzrost roślin. W ludzkim ciele ozon powoduje zapalenie płuc i oskrzeli. Organizmy bronią się przed nim ograniczając ilość wdychanego tlenu, przez co serce ciężej pracuje. Dla osób, które borykają się z chorobami układu krążenia i układu oddechowego, np. astmą, narażenie na wysokie stężenia ozonu może być szkodliwe, a nawet śmiertelne.

Całą tę mieszankę chemiczną widać w postaci smogu, zawieszonego nad okolicą i utrudniającego oddychanie, zwłaszcza, gdy nie ma wystarczająco mocnego wiatru, mogącego przegonić zanieczyszczenia.
W Polsce występują wyższe niż w jakimkolwiek innym kraju Unii Europejskiej stężenia WWA i pyłowych zanieczyszczeń powietrza. Wiele miejscowości boryka się z jego bardzo złym stanem.

Skąd biorą się zanieczyszczenia na zewnątrz?

• opalane węglem oraz drewnem w domowych piecach, kotłach i kominkach. Większość polskich domów jest bardzo słabo ocieplonych, przez co zwiększa się zużycie opału, również tego bardzo złej jakości, co dodatkowo wpływa na wzrost emisji zanieczyszczeń.
• palenie śmieci w gospodarstwach domowych, w wyniku którego powstaje wiele kancerogennych substancji,
• transport – silniki spalinowe mają istotny udział w produkcji zanieczyszczeń. Silniki Diesla emitują tlenek azotu, natomiast ze spalanej benzyny uwalnia się benzen.
• zakłady przemysłowe: koksownie, huty, rafinerie ropy naftowej, elektrownie węglowe, zakłady produkcyjne, np. wytwarzające płyty wiórowe, są bardzo poważnym źródłem zanieczyszczeń powietrza, m. in. pyłu zawieszonego, WWA, tlenków azotu i siarki, arsenu oraz metali ciężkich, takich jak rtęć, kadm czy ołów.

Niektóre z tych zanieczyszczeń wywierają krótkoterminowy wpływ na zdrowie człowieka, jednak są i takie, jak w przypadku metali ciężkich oraz trwałych zanieczyszczeń organicznych, które zbierają się w środowisku, a następnie z pożywieniem trafiają do organizmu ludzkiego.

Zanieczyszczenia powietrza wewnątrz budynków powstają w wyniku:

• napływającego powietrza z zewnątrz,
• palenia w domowych kotłach, piecach na paliwa stałe, kominkach, kuchniach węglowych i innych urządzeniach spalających biomasę lub węgiel. Stężenie pyłu zawieszonego wewnątrz domu, który ogrzewany jest paliwami stałymi, może być bardzo wysokie, znacznie wyższe niż stężenie, które obserwuje się w tym samym czasie w powietrzu na zewnątrz. Bardzo poważnym zanieczyszczeniem wewnątrz budynku jest tlenek węgla (czad). W Polsce z powodu zaczadzenia umiera co roku ponad 300 osób, a hospitalizowanych jest ponad 3 tysiące osób. W wielu przypadkach zaczadzenie kończy się trwałym inwalidztwem. Dlatego bezwzględne jest przestrzeganie zaleceń kominiarzy dotyczących wentylacji.

Wpływ zanieczyszczenia powietrza na zdrowie

Narażenie na zanieczyszczenia pyłowe i gazowe (dwutlenek azotu, ozon, dwutlenek siarki, tlenek węgla) może wywołać szeroki wachlarz chorób i dolegliwości.
Wyjątkowo podatne na wpływ szkodliwych substancji są dzieci (również w okresie życia płodowego), osoby borykające się z chorobami układu krążenia i układu oddechowego, cukrzycą, otyłością, a także osoby starsze. Częste przebywanie wśród zanieczyszczeń powietrza ma również wpływ na zwiększoną umieralność i skrócenie długości życia, nawet jeśli stężenie substancji szkodliwych nie jest wysokie.

Jakie zmiany w organizmie człowieka powoduje długotrwała ekspozycja na niezdrowe powietrze?

Układ oddechowy

• nasilenie objawów astmy i przewlekłej obturacyjnej choroby płuc (POChP) u osób chorych oraz narażenie osób zdrowych na zachorowanie,
• zwiększona umieralność z powodu POChP oraz raka płuc, zaognienie ich przebiegu,
• częstsze występowanie chorób atopowych, alergii (alergicznego nieżytu nosa, astmy, atopowego zapalenia skóry)
• negatywne zmiany w rozwoju płuc u dzieci w okresie prenatalnym,
• częstsze występowanie u dorosłych i dzieci zapalenia płuc i zapalenia oskrzeli,
• nasilenie ryzyka wystąpienia infekcji dróg oddechowych,
• kłopoty z oddychaniem, świszczący oddech, napady kaszlu…

Układ nerwowy

• zmiany o charakterze degeneracyjnym, także przewlekły stan zapalny, który może przyczyniać się do powstawania chorób neurodegeneracyjnych, takich jak choroba Alzheimera,
• zwiększona częstość występowania zaburzeń o charakterze depresyjnym (próby samobójcze, nasilający się poziom depresji i niepokoju, podwyższone ryzyko popełnienia przestępstw z użyciem przemocy),
• u osób w podeszłym wieku, przyspieszony proces starzenia się układu nerwowego, pogłębienie upośledzenia zdolności poznawczych i sprawności umysłowej, nasilenie objawów depresji,
• u dzieci – gorsze wyniki w testach na inteligencję, problemy z koncentracją i skupieniem uwagi, gorsza pamięć, podwyższony poziom niepokoju, depresje,
• obniżone poczucie szczęścia, pogorszone dobre samopoczucie…

Układ krążenia

• zakłócenie prawidłowego funkcjonowania organów, w wyniku przenikania pyłu zawieszonego do krwiobiegu, a następnie do narządów (ryzyko uszkodzenia nerek, wątroby, nadnerczy, płuc, kości itd.),
• zwiększone ryzyko wystąpienia zawału mięśnia sercowego czy też nagłego zatrzymanie krążenia,
• ryzyko wystąpienia niedokrwiennego udaru mózgu,
• rozwój chorób krążenia (sercowo – naczyniowych) u osób zdrowych,
• ryzyko wystąpienia miażdżycy obwodowej,
• ryzyko wystąpienia niewydolności serca,
• ryzyko wystąpienia choroby niedokrwiennej serca,
• ryzyko wystąpienia nadciśnienia tętniczego,
• ryzyko wystąpienia zaburzeń rytmu serca czy powikłań zakrzepowo – zatorowych,
• problemy z absorpcją tlenu we krwi…

Problemy związane z płodnością, przebiegiem ciąży i rozwoju płodu

• zaburzenia płodności u kobiet i mężczyzn,
• u kobiet obniżenie szansy powodzenia zabiegu in vitro,
• negatywny wpływ na przebieg ciąży i rozwój płodu (w najbardziej zanieczyszczonych rejonach Polski wpływ zanieczyszczenia jest porównywany ilościowo do palenia przez ciężarną matkę nawet 10 papierosów dziennie),
• ryzyko wewnątrzmacicznego obumarcia płodu,
• większe ryzyko przedwczesnego porodu,
• u noworodków – wcześniactwo, mniejszy obwód główki i niższa masa urodzeniowa (mogące mieć negatywny wpływ na przyszłe zdrowie oraz wystąpienie różnych zaburzeń i problemów zdrowotnych),
• zwiększona śmiertelność w grupie niemowląt do 1 roku życia…

Nowotwory

• ryzyko zachorowania na raka płuca (co 8 zachorowanie na nowotwór płuca w Polsce spowodowane jest oddychaniem zanieczyszczonym powietrzem),
• ryzyko zachorowania na raka pęcherza,
• ryzyko zachorowania na inne nowotwory…

Negatywny wpływ narażenia organizmu na przebywanie w zanieczyszczonym powietrzu przekłada się na zwiększoną umieralność. Badania pokazują, iż w rocznie w Polsce z tego powodu przedwcześnie umiera nawet ok. 50 tysięcy osób. Szkodliwe substancje zawarte w powietrzu skracają życie średnio od kilku do kilkunastu miesięcy, zwłaszcza u osób starszych.

Wspólnie zadbajmy o jakość naszego powietrza!

Projektowanie oraz montaż instalacji gazowej wymagają bardzo dużego doświadczenia oraz odpowiednich umiejętności, bowiem wszelkie nieprawidłowości mogą się przyczynić do powstania niebezpiecznych sytuacji. Zajmować się tym powinny tylko i wyłącznie osoby posiadające specjalistyczną wiedzę oraz stosowne uprawnienia.

Zagrożenia wynikające z użytkowania gazu mogą wystąpić w przypadku jego wycieku, ulatniania się lub wydostania się do pomieszczenia trujących produktów spalania gazu, zawierających tlenku węgla. Ten ostatni jest szczególnie groźny, gdyż z braku zapachu pozostaje niemożliwy do wykrycia bez użycia specjalistycznych urządzeń. Przy jego wysokim stężeniu, zwłaszcza w łazience czy innych pomieszczeniach, które mogą być pozbawione prawidłowej wentylacji, utrata przytomności u osoby znajdującej się wewnątrz, następuje w ciągu kilku sekund.
Więcej informacji na temat tlenku węgla znajdziecie Państwo tutaj https://www.pgk.zamosc.pl/aktualnosci/czad-tlenek-wegla-co-to-jest-i-jak-sie-chronic-przed-zaczadzeniem/

Aby ostrzec użytkowników o wystąpieniu nieszczelności, instytucje odpowiedzialne za dostarczanie gazu często dodają do niego specjalnych substancji zapachowych, pozwalających wyczuć, gdy się ulatnia i szybko zareagować. Ulatniający się gaz może łatwo doprowadzić do potężnego wybuchu i być powodem groźnego pożaru.

Jak bezpiecznie użytkować urządzenia i instalację gazową w budynkach?

• Urządzenia gazowe może instalować tylko osoba posiadająca specjalistyczną wiedzę i niezbędne uprawnienia, zgodnie z instrukcją producenta. Zawór odcinający dopływ gazu powinien być zamontowany w łatwo dostępnym miejscu.
• Instalacja gazowa musi być poddawana okresowym przeglądom. Wszelkiego tego typu urządzenia powinny być sprawdzane przynajmniej raz w roku.
• Każdą nieprawidłową pracę urządzenia czy problemy z instalacją należy zgłaszać fachowcowi i absolutnie nie naprawiać samodzielnie.
• Nie wolno wykorzystywać kuchni gazowych do ogrzewania pomieszczeń, gdyż grozi to poważnym zatruciem organizmu.
• Zabronione jest korzystanie z urządzeń gazowych przez dzieci.
• Raz w roku należy przeprowadzić kontrolę sprawności przewodów wentylacyjnych oraz ich czyszczenie.
• Kategorycznie zabrania się zasłaniania, zatykania kratek i otworów wentylacyjnych.
• Pomieszczenie, w którym użytkowane jest urządzenie gazowe powinno mieć zapewniony dopływ powietrza z zewnątrz. Powietrze jest niezbędne do spalania gazu oraz poprawy warunków odprowadzania spalin. Należy zatem często wykonywać wietrzenie lub zainstalować specjalne nawiewniki.
• Niezwykle trującym produktem niepełnego spalania gazu jest tlenek węgla, który może zabić człowieka w kilka minut. Pierwszymi objawami zatrucia tlenkiem węgla są: bóle głowy, mdłości, wymioty, zawroty głowy, osłabienie, przyspieszony puls, omdlenie. Należy jak najszybciej odciąć dopływ gazu w instalacji, dostarczyć poszkodowanemu świeżego powietrza, wezwać pomoc medyczną, a pomieszczenie intensywnie wywietrzyć.
• Gazowe ogrzewacze powietrza należy ustawiać zawsze na stabilnym podłożu i w taki sposób, aby strumień wydostającego się z nich gorącego powietrza nie był skierowany bezpośrednio na znajdujące się w niewielkiej odległości elementy wyposażenia mieszkania, które mogą się zapalić.
• W przypadku kuchenki gazowej, wszelkie szafki oraz półki kuchenne mogą być powieszone wyżej niż 1 m nad źródłem ognia, a samo urządzenie powinno stać w odległości co najmniej pół metra od okna.
• W czasie występowania dużej wilgotności powietrza, silnych wiatrów lub przy niskich temperaturach na zewnątrz, mogą nastąpić okresowe zakłócenia w sprawnym działaniu wentylacji naturalnej, czego efektem bywa gorsze odprowadzanie spalin. Najlepiej wtedy jak najmniej wykorzystywać piecyki gazowe.
• Urządzenia gazowe mogą być zasilane gazem płynnym z butli (propan-butan). Należy zapoznać się z wytycznymi co do ich liczby w pomieszczeniu, sposobu ustawienia oraz instalacji.
• Konstrukcja butli gazowych jest bardzo podatna na uszkodzenia, dlatego przed ich wykorzystaniem należy wykonać ich legalizację w specjalistycznym zakładzie.
• Zabrania się stosowania w jednym budynku gazu z sieci gazowej i gazu płynnego.

Chcąc eksploatować instalacje gazowe w sposób bezpieczny, należy zwrócić uwagę na wszystkie wymienione powyżej zalecenia.

Jakość powietrza w pomieszczeniach, w których przebywamy ma bardzo duże znaczenie dla naszego zdrowia, samopoczucia, ale także koncentracji, efektywnej pracy czy nauki. W wywietrzonym mieszkaniu lepiej się śpi, myśli i funkcjonuje, gdyż prawidłowa wentylacja zwiększa ilość tlenu w powietrzu. Dzięki temu również nasz organizm staje się lepiej dotleniony. Wpływa to na jego zdolność do walki z infekcjami i alergiami, co ważne jest szczególnie w okresie zwiększonej liczby zachorowań, czyli jesienią i zimą.

Warto zatem zadbać o to, aby powietrze, którym oddychamy było codziennie wymieniane i oczyszczane, a poziom wilgotności w pomieszczeniach utrzymywał się na optymalnym poziomie, 40-60 procent. Suche powietrze może powodować obniżenie odporności, wysychanie śluzówek, przyspieszać proces starzenia się skóry czy utrudniać koncentrację. Zbyt wilgotne powietrze może z kolei przyczyniać się do rozwoju w pomieszczeniach szkodliwych pleśni i grzybów.

Zła jakość powietrza często powoduje zespół dolegliwości, które określane są mianem „syndromu chorego budynku”. Diagnozowany jest przynajmniej u 20 procent osób, które przez większą część doby przebywają w budynkach. Jego objawami są: bóle i zawroty głowy, uczucie duszności, omdlenia, mdłości, a także objawy przemęczenia, podrażnienia błon śluzowych, nosa, gardła i śluzówek oczu.

Regularne wietrzenie pozwala chronić nie tylko zdrowie, ale także konstrukcję budynku, wyposażenie oraz nasze finanse. Wilgoć pojawiająca się w pomieszczeniach wnika w ściany, meble i dywany, które ciężko jest ogrzać i wysuszyć. Wietrzenie, mikrowentylacja oraz kontrolowany napływ powietrza poprzez nawiewniki to podstawy wymiany powietrza w pomieszczeniach i najlepszy sposób na zapewnienie sobie suchego i zdrowego otoczenia.
Poprawne wietrzenie oszczędza energię, zmniejsza koszty ogrzewania, mniej obciąża środowisko, podnosi także komfort mieszkania niezależnie od pory roku.

Kiedy wilgotność w pomieszczeniu jest zbyt duża?

Na podwyższoną wilgotność powietrza jednoznacznie wskazują zaparowane od wewnątrz szyby w oknach, para wodna skroplona na ścianach, szybach i przedmiotach czy też nawiew powietrza do domu przez kratki wentylacyjne w łazience czy kuchni, często zasłaniane w okresie jesienno-zimowym, aby uniknąć strat ciepła. Wentylacja działa poprawnie, gdy zapewniony jest dopływ odpowiedniej ilości świeżego powietrza (tyle powietrza, ile mają usuwać kanały wentylacyjne, musi jednocześnie dopływać do pomieszczenia). Bez odpowiedniego nawiewu może dojść do odwrócenia kierunku jego przepływu i powietrze, zamiast opuszczać mieszkanie, będzie do niego napływać, dając uczucie chłodu. Zasłanianie kanałów wentylacyjnych stwarza ponadto zagrożenie w mieszkaniach czy domach, w których spala się gaz oraz znajdują się kominki.

Jak skutecznie wietrzyć pomieszczenia zimą i latem?

Pomieszczenia trzeba wietrzyć cały rok. Nie przeszkadzają temu mrozy, opady śniegu, deszczu czy występująca mgła.
Aby wietrzenie można było uznać za skuteczne i ekonomiczne, całe powietrze w pomieszczeniu powinno zostać wymienione. Zimą należy je przeprowadzić tak, aby nie dopuścić do wychłodzenia i powstania dużych strat ciepła we wnętrzu. Zaraz po wietrzeniu w pomieszczeniu powinniśmy poczuć się komfortowo, jednak nie może być nam zimno.

Podstawowymi rodzajami wietrzenia są: wietrzenie na oścież (pełne otwarcie jednego okna) oraz przeciąg (jednoczesne otwarcie co najmniej dwóch okien w mieszkaniu, domu, budynku).

W okresie jesienno – zimowym, czyli w sezonie grzewczym, na kilka minut przed otwarciem okna należy przykręcić grzejniki, a następnie intensywnie wietrzyć pomieszczenie przez 5-10 min. Jest to wystarczająco długi czas, na całkowitą wymianę powietrze, ale nie na tyle długi, aby pozbyć się zakumulowanego w ścianach oraz meblach ciepła, i wyziębić pomieszczenia. Optymalnie będzie wykonać tę czynność 3 razy na dobę, jednak już 2-krotna wymiana powietrza przynosi ogromne korzyści. Błędem jest długotrwałe pozostawianie skrzydła okiennego w pozycji uchylonej. Powoduje to duże straty energii cieplnej i znaczne wychładzanie ścian, znajdujących się w sąsiedztwie okna, co sprzyja pojawianiu się pary wodnej i pleśni.

W okresie letnim wietrzenie warto wykonać wczesnym rankiem lub późnym wieczorem, a także otwierać okna na noc, aby wpuścić chłodniejsze powietrze. W czasie upałów, gorące powietrze może podnosić temperaturę w pomieszczeniach, dlatego osoby, które z tego powodu odczuwają dyskomfort, powinny unikać wietrzenia w pełnym słońcu i upalne dni.

Mikrowentylacja – delikatnie rozszczelniając okna, pozwalamy na dopływ świeżego powietrza do pomieszczenia. Nie zastąpi ono prawidłowego wietrzenia, ale zabezpieczy przed zawilgoceniem te miejsca, które są na nie wyjątkowo narażone, np. kuchnię czy łazienkę.

Pamiętajmy!

• Pomieszczenia, w których najczęściej przebywamy należy wietrzyć przynajmniej 2 razy dziennie.
• Skuteczne wietrzenie powinno trwać około 5 – 10 minut.
• Podczas wietrzenia wszystkie urządzenia grzewcze (piekarnik, płyta, kominek) powinny być wyłączone.
• Długotrwałe przebywanie w niewietrzonych pomieszczeniach może powodować bóle i zawroty głowy, senność, osłabienie, podrażnienia oczu i dróg oddechowych.
• Latem chrońmy dom przed promieniami słonecznymi stosując w ciągu dnia różnego rodzaju przesłony na okna.
• Wietrzenie prowadzi się cały rok.

Na czy polega prawidłowo prowadzone ekonomiczne ogrzewanie?

Ekonomiczne ogrzewanie to nic innego, jak możliwie stałe ogrzewanie, na bieżąco uzupełniające straty ciepła, które nie pozwala na zbyt duże wychłodzenie pomieszczeń.

Decydującym czynnikiem, wpływającym na odczuwanie ciepła w domu czy mieszkaniu jest temperatura ścian, które mają bardzo dużą pojemność cieplną. Nagrzewanie murów trwa bardzo długo i pochłania mnóstwo energii, jednak kiedy ściany są już wystarczająco ogrzane, oddają wchłonięte ciepło i utrzymują stabilne warunki w pomieszczeniu, nawet, gdy następuje w nim ciągła wymiana powietrza.
Komfort cieplny uzyskuje się dzięki utrzymywaniu stałej temperatury w pomieszczeniach. Uzyskuje się go, ogrzewając dom czy mieszkanie w sposób ciągły, ale z mniejszą intensywnością.

Wiele osób zmniejsza lub nawet całkowicie wyłącza ogrzewanie wychodząc z domu/mieszkania uważając, że w ten sposób oszczędza. Niestety, nic bardziej mylnego. Jeśli włączamy ogrzewanie po wielu godzinach wyziębiania murów, na szybki komfort cieplny nie mamy co liczyć. Bardzo intensywne grzanie podwyższy nam temperaturę powietrza i da złudne uczucie ciepła, nie ma to jednak nic wspólnego z ogrzewaniem murów. Gdy bowiem przestaniemy grzać, temperatura wewnątrz zacznie gwałtownie spadać, a ściany nadal będą zimne i właśnie to będziemy najbardziej odczuwać.

Stałe, umiarkowane ogrzewanie ogranicza wahania temperatury i sprawia, że cały budynek jest nagrzany, a nie tylko powietrze, które w nim się znajduje.

Kiedy czuć, że mury są dogrzane?

Przede wszystkim wtedy, gdy wyłączymy ogrzewanie. W pierwszej chwili, wskutek ochładzania się powietrza znajdującego się wewnątrz pomieszczenia, temperatura zacznie się gwałtownie obniżać, jednak tylko do pewnego poziomu. Przez następnych kilka– czy kilkanaście nawet godzin w domu/mieszkaniu utrzymywać się będzie w miarę stałe ciepło, wydzielane właśnie przez dogrzane ściany, a wskazywana przez termometr temperatura będzie temperaturą murów. Jeśli jej wysokość da domownikom poczucie ciepła, oznacza to, że w domu panuje komfort cieplny.

Jak prezentuje się rozkład ciepła w pomieszczeniach?

Nawet jeśli w każdym pomieszczeniu ustawimy ogrzewanie na tym samym poziomie, ciepło odczuwać możemy inaczej. Uzależnione jest to od przeznaczenia pomieszczenia oraz od umiejscowienia grzejnika i otaczających go rzeczy. Jeśli kaloryfer jest na przykład przysłonięty meblem, zasłoną czy stołem, w pomieszczeniu będzie chłodniej. Na temperaturę może także wpływać parapet, umieszczony bezpośrednio nad grzejnikiem, gdyż powoduje on zaleganie ciepłego powietrza w przestrzeni, która tworzy się między nim a kaloryferem. Powietrze to jest gorące i błędnie sygnalizuje czujnikowi grzejnika, iż czas przestać grzać. Dobrym sposobem na uchronienie się przed uciekaniem ciepłego powietrza przez słabo docieplone ściany jest umieszczone za kaloryferami ekranów z folii aluminiowej. Odbiją one ogrzane powietrze i pozostawią je w pomieszczeniu.

Jakie temperatury są optymalne dla zdrowia?

Eksperci zalecają, aby dla poszczególnych pomieszczeń w domu ustawić różną temperaturę, która oscyluje wokół 18°C – 24°C.

• Pokój dzienny: ok. 20°C
• Sypialnia: ok. 18°C
• Kuchnia: ok. 18°C
• Łazienka: ok. 22-24°C

Oczywiście temperatury najlepiej ustawiać według własnych preferencji, pamiętając, iż zarówno przegrzanie, jak i długotrwałe przebywanie w niedogrzanych pomieszczeniach maja swoje negatywne skutki.

Czy należy wentylować pomieszczenia?

Zdecydowanie tak! Wiele osób zakleja kratki wentylacyjne, uszczelnia okna i szczeliny pod drzwiami, wszystko po to, aby ciepło „nie uciekało” z domu. Działania takie są niebezpieczne i bezcelowe.

Aby powietrze w pomieszczeniu nadawało się do oddychania – musi być wymieniane. Brak jego cyrkulacji zwiększa wzrost zawilgocenia. Najprostszym przykładem jest rosa, osadzająca się po wewnętrznej stronie okien lub spływająca po ścianach. Wilgoć wnika w mury, meble i dywany. Zdarza się, że może doprowadzić do pojawienia się grzyba, zwłaszcza w narożnikach pomieszczeń, ponieważ te miejsca są najchłodniejsze, a ruch powietrza jest tam niewielki. Stałe przebywanie w takich pokojach bardzo często prowadzi do długo utrzymujących się lub często nawracających przeziębień, a także poważniejszych chorób. Wilgoć zwiększa też koszty ogrzewania. Suche powietrze i mury zdecydowanie łatwiej ogrzać. Dlatego sprawna wentylacja jest tak bardzo ważna. Podobnie jak rozsądne wietrzenie domu/mieszkania, które także pomaga usunąć nadmiar wilgoci. Wystarczy 1-2 razy dziennie otworzyć okno na 5-10 minut. W tym czasie najlepiej jest przykręcić grzejniki, aby nie próbowały utrzymać gwałtownie opadającej temperatury, grzejąc z maksymalną mocą.

W około 3 milionach domów korzysta się z ręcznych kotłów zasypowych, czyli popularnych pieców, w których można palić różnymi rodzajami paliwa opałowego, najczęściej węglem i drewnem. Ponad 40 proc. ze wspomnianych pieców to stare urządzenia, mające powyżej 10 lat, niektóre nawet więcej niż 20 lat. Ten stan ma niestety bardzo duży wpływ na środowisko i jakość powietrza, którym wszyscy oddychamy. Przestarzałe domowe kotły oraz piece na węgiel i drewno są bowiem źródłem smogu i pyłu zawieszonego oraz rakotwórczego benzopirenu (beznoalfapirenu), jednego z najbardziej toksycznych składników smogu.

Jak w przypadku tak starych kotłów można obniżyć emisję spalin?

Okazuje się, że znaczną większość kotłów węglowych można niewielkim kosztem przerobić na bardziej ekologiczne, w których paliwem opałowym będzie pellet – zdrowa alternatywa dla węgla opałowego czy drewna.

Pellet to prasowane granulki, wytworzone z trocin drzew liściastych oraz iglastych (najbardziej popularny z powodu lepszych parametrów) albo ze słomy. Pellet ma najwyższą wartość energetyczną i jednocześnie niską emisję spalin.
Kilku– czy nawet kilkunastoletni kocioł węglowy, przerobiony na pellet zapewnia:

• bezpieczeństwo – pellet to paliwo całkowicie bezpieczne,
• ochronę środowiska – kotły na pellet prawie nie kopcą,
• wygodę użytkowania oraz łatwą eksploatację – koniec z niekończącym się dokładaniem do pieca i ciągłym pilnowaniem, aby nie wygasł.

W zasadzie każdy model kotła centralnego ogrzewania, który posiada komorę spalania o głębokości nie mniejszej niż 40 cm, można przerobić na piec ekologiczny. Rozmiar ten wynika z konieczności wytworzenia przez palnik odpowiedniego płomienia, który będzie dopalał paliwo. Wspomniany palnik można zamontować niezależnie od typu kotła, jeśli tylko istnieje techniczna możliwość i miejsce na niego. Najczęściej udaje się to w kotłach na eko groszek, zgazowujących, kominkach oraz wkładach grzewczych, a także w nagrzewnicach.

Warto wiedzieć, że na przeróbkę kotła centralnego ogrzewania na bardziej ekologiczny można uzyskać dofinansowanie.

Pamiętajmy, nawet stary „kopciuch” może stać się przyjazny naturze i przestać przyczyniać się do zatruwania powietrza, którym wszyscy przecież oddychamy, jeśli tylko wykażemy odrobinę chęci i zaangażowania.

Tlenek węgla jest bezbarwnym, bezwonnym, bezsmakowym i silnie toksycznym gazem. Jest lżejszy od powietrza, gromadzi się głównie pod sufitem. Dostaje się do organizmu poprzez układ oddechowy, a następnie jest wchłaniany do krwiobiegu. Niezwykle szybko wiąże się z hemoglobiną, gdzie zajmuje miejsce tlenu, przez co blokuje jego dopływ i prowadzi do niedotlenienia tkanek.

W zależności od stężenia tlenku węgla, a także czasu wdychania skażonego powietrza, objawy zatrucia mogą być następujące: zmęczenie, senność, ból głowy, mdłości, podwyższone tętno, utrata przytomności, a nawet śmierć. Często zatrucie czadem mylone jest z objawami grypy. W wyższym stopniu zatrucia pojawiają się wymioty, omdlenia, drgawki i problemy z oddychaniem. Bardzo duże stężenie czadu, ok. 12.000 ppm (ang. parts per million – liczba części na milion) potrafi zabić człowieka w kilka minut.

Do grupy największego ryzyka należą:

• noworodki i niemowlęta,
• dzieci,
• kobiety ciężarne,
• osoby w podeszłym wieku,
• osoby z wadami serca oraz chorobami oskrzelowo-płucnymi,
• osoby z wadami serca oraz niewydolnością układu oddechowego,
• osoby wykonujące prace związane z dużym wysiłkiem fizycznym.

Kiedy powstaje tlenek węgla?

Tlenek węgla zaczyna się uwalniać, gdy w czasie spalania do paliwa (np. drewna, węgla, koksu, oleju opałowego, ropy, gazu czy benzyny) nie jest dostarczana odpowiednia ilość tlenu (tzw. niepełne spalanie). Głównymi źródłami zagrożenia: są wadliwe lub źle zamontowane urządzenia do gotowania i ogrzewania, generatory spalinowe, niesprawne, nieszczelne, źle konserwowane lub wadliwe przewody kominowe (wentylacyjne i dymowe), silniki pojazdów, a także niewłaściwa wentylacja pomieszczeń.

Co może prowadzić do zwiększonej emisji tlenku węgla:

• piece centralnego ogrzewania, gazowe, opalane drewnem, węglem, olejem opałowym,
• piece kaflowe,
• kotłownia przydomowa,
• kominek,
• kuchenka gazowa,
• podgrzewacz wody w łazience oraz kuchni,
• ogrzewacz i kuchenka na butle propan – butan,
• uruchomione auto w przydomowym garażu i urządzenia zasilane benzyną.

Jak zapobiegać zatruciu tlenkiem węgla?

• zainstalować detektory tlenku węgla przy wszystkich urządzeniach wytwarzających spaliny oraz pomieszczeniach, w których spędza się dużo czasu,
• systematycznie przeprowadzać wszystkie niezbędne kontrole techniczne oraz zalecone podczas nich ewentualne dalsze czynności,
• użytkować sprawne techniczne urządzenia, zgodnie z instrukcja producenta,
• nie zasłaniać i nie przykrywać urządzeń grzewczych,
• w przypadku wymiany okien na nowe, które często są bardziej szczelne w stosunku do poprzednich, sprawdzić poprawność działania wentylacji,
• systematycznie sprawdzać ciąg powietrza, np. poprzez przykładanie kartki papieru do otworu bądź kratki wentylacyjnej,
• nie zaklejać i nie zasłaniać kratek wentylacyjnych,
• często wietrzyć pomieszczenia, w których ma miejsce proces spalania (np. kuchnie, łazienki wyposażone w termy gazowe).

Co zrobić w przypadku zatrucia tlenkiem węgla?

• natychmiast zapewnić dopływ świeżego, czystego powietrza,
• jak najszybciej wynieść osobę poszkodowaną w bezpieczne miejsce, na świeże powietrze,
• rozluźnić osobie poszkodowanej ubranie (rozpiąć pasek, guziki, ale nie rozbierać, aby nie wychłodzić organizmu),
• wezwać służby ratownicze (pogotowie ratunkowe – 999, straż pożarna – 998 lub 112),
• jeśli po wyniesieniu na świeże powietrze poszkodowany nie oddycha, należy niezwłocznie przystąpić do wykonania sztucznego oddychania i masażu serca.

Nigdy nie należy bagatelizować niepokojących objawów: bólów i zawrotów głowy, duszności, wrażenia oszołomienia, nudności, wymiotów, osłabienia, przyspieszonej pracy serca, przyspieszonego oddechu, ponieważ mogą sygnalizować zatrucie czadem. W takiej sytuacji należy natychmiast przewietrzyć pomieszczenie, w którym przebywamy oraz zasięgnąć porady lekarza.

„Dokarmianie”, jak sama nazwa wskazuje, to jedynie pomoc, którą możemy nieść zwierzętom i ptakom w trudnych warunkach, np. w czasie srogiej zimy. Nie mogą one bowiem zapomnieć, jak samodzielnie zdobywać pożywienie.

Przede wszystkim należy pamiętać, że zwierzęta dzikie, zamieszkujące lasy, nie potrzebują naszej pomocy w poszukiwaniu jedzenia, dopóki nie nastaną duże mrozy i obfite opady śniegu, na kilka centymetrów przykrywające ziemię. Stałe dokarmianie i ułatwianie zadania przynosi więcej szkody niż pożytku. Zwierzęta leśne można dokarmiać jedynie po uzgodnieniu z leśniczym lub przedstawicielem koła łowieckiego, gdyż te osoby najlepiej wiedzą, które miejsca do wyłożenia karmy będą odpowiednie. Bardzo ważny jest także rodzaj dostarczanego pożywienia. Niewłaściwe jedzenie może spowodować u zwierząt choroby, osłabienie organizmu, a nawet śmierć.

Dopóki śnieg grubą warstwą nie pokrywa ściółki leśnej, sarny, dziki, jelenie, daniele, zające oraz żubry mają szansę pożywić się tym, co zostało z jesieni. Ciężkie dni nastają, gdy spadnie dużo śniegu. Właśnie wtedy można wyłożyć w zabezpieczonych przed opadami paśnikach oraz na śniegu: siano, buraki, kukurydzę, marchew, ziemniaki, kapustę lub kiszonki oraz składniki treściwe, takie jak: ziarna rozmaitych zbóż, żołędzie lub kasztany, które często nie tylko dodają sił, ale wręcz ratują życie naszej futrzastej braci z puszcz, łąk i pól.

Nie wszystkie zimujące dzikie zwierzęta są roślinożercami. Wilk, ryś, lis, kuna czy ptaki drapieżne mają nieco ułatwione zadanie, żywiąc się zwierzyną, którą upolują. Pełnią więc funkcję naturalnych i bardzo pożytecznych sanitariuszy/selekcjonerów, którzy eliminują słabe jednostki, mające nikłe szanse na przeżycie w trudnych warunkach.

Jak powinna być przygotowana stołówka dla zwierząt leśnych?

Zwierzęta nie potrzebują żadnych budowli. Wystarczy zaciszne miejsce, najlepiej z dala od uczęszczanych ścieżek, w którym można wysypać karmę. Dokarmiać należy systematycznie i w stałych lokalizacjach, gdyż zwierzęta do nich wracają.

W miejskich lub wiejskich parkach czy ogrodach, bardzo często natomiast spotykamy wiewiórki. Dokarmianie ich polega na postawianiu pożywienia w kilku stałych miejscach. Warto zainstalować karmniki dla wiewiórek, jednak należy pamiętać, aby umieszczać je w miejscach niedostępnych dla kotów oraz ptaków. Ulubione menu wiewiórek składa się z: orzechów, nasion słonecznika, wysuszonych nasion kukurydzy, kasztanów, jabłek, gruszek, rodzynek lub marchwi.

Poza zwierzętami, można oczywiście dokarmiać również ptaki.
Pisaliśmy już, jak prawidłowo to robić – całą treść znajdziecie Państwo tutaj:

https://www.pgk.zamosc.pl/aktualnosci/szkodliwy-chleb-czyli-jak-wlasciwie-dokarmiac-ptaki

Trzeba pamiętać, aby skrzydlatej braci nie podawać pieczywa. Zawiera ono sól, różne substancje ulepszające oraz konserwanty, co u karmionych nim ptaków może powodować bardzo poważną chorobę – kwasicę. Karma dla ptaków powinna przypominać ich naturalny pokarm.
Jeśli chcemy dokarmić kaczki czy łabędzie, karmę dla nich rozsypujemy na brzegu zbiornika wodnego, nie wrzucamy jej do wody. Kupując sikorkom słoninę, wybieramy surową, która nie jest ani wędzona, ani solona. W sklepach zoologicznych czy hipermarketach można znaleźć specjalne mieszanki lub kule z nasionkami dla ptaków. Pokarm często wymieniamy, aby nie spleśniał i nie zjełczał. Niezwykle ważne jest również pojenie ptaków zimą.

Jak mądrze dokarmiać zwierzęta i ptaki?

• Dokarmiany zwierzęta tylko mroźną zimą, kiedy śnieg pokrywa ziemię.
• Korzystamy z karmników, paśników, wskazanych przez leśniczych miejsc, nie rozrzucamy jedzenia na trawnikach, chodnikach czy na ścieżkach.
• Dbamy o świeżość, czystość i jakość pokarmu.
• Rozpoczynając dokarmianie, postępujemy konsekwentnie i robimy to regularnie do czasu ustąpienia trudnych warunków. Zwierzęta pamiętają miejsca, w których dostawały pożywienie i wracają do nich.
• Ilość pożywienia uzależniamy od warunków pogodowych. W czasie odwilży wykładamy mniej karmy, podczas mrozów – więcej.
• Absolutnie nie karmimy dzikich zwierząt resztkami ze stołu: czerstwy chleb, makarony, śmieci organiczne nie są dla nich pokarmem!

Podstawowym założeniem klimatarianizmu jest takie dopasowanie diety, aby jak najmniej przyczyniać się do pogarszającej się sytuacji klimatycznej na Ziemi, a także zatrzymać zmiany klimatyczne, na które duży wpływ ma pozyskiwanie żywności. Dieta klimatyczna to wybieranie takiego rodzaju produktów żywieniowych, których wyprodukowanie pozostawia najmniejszy ślad węglowy.

Co to jest ślad węglowy?

Ślad węglowy to jeden ze wskaźników, pokazujących, jak wygląda zużycie zasobów naturalnych i jaki ma ono wpływ na środowisko. Obejmuje on całkowitą emisję dwutlenku węgla, metanu, podtlenku azotu i innych gazów cieplarnianych.
Do powstawania śladu węglowego przyczyniają się takie czynniki, jak: zużycie zasobów naturalnych Ziemi, koszty ponoszone w związku z żywieniem zwierząt, czy te, które dotyczą działalności rolniczej, energia związana z wytwarzaniem produktów, koszty wynikające z konieczności produkcji opakowań i ich recyklingu, transport, a nawet sama sprzedaż.

Podstawowe zasady klimatarianizmu:

• wybieranie produktów lokalnych – jedzenie produktów, które pochodzą z naszego kraju, czy nawet regionu, zapewnia lepszą ich jakość oraz obniża ślad węglowy związany z produkcją i dalekim transportem, pozwala oszczędzić planetę oraz nasz budżet domowy;
• ograniczenie spożywania produktów mających wysoki ślad węglowy – mięsa wołowego, zwłaszcza pochodzącego z przemysłowych hodowli, kawy, herbaty, czekolady, ryżu, serów czy jajek, gdyż podczas ich produkcji następuje emisja metanu;
• jedzenie sezonowych produktów głównie w sezonie – co ograniczy konieczność wykorzystywania chłodni czy transportowania ich z odległych rejonów;
• ograniczanie spożycia produktów wysokoprzetworzonych – do produkcji których wymagana jest znaczna ilość energii;
• wykorzystywanie każdej części produktu – idea zero waste, czyli niemarnowanie żywności oraz przetwarzanie opakowań.

Klimatarianizm nie narzuca spożywania konkretnych produktów, jak na przykład wegetarianizm czy weganizm, pozostawia dużą dowolność w wyborze tego, co chcemy znaleźć na talerzu. Nie chodzi bowiem o typ wybranego produktu, ale o sposób jego produkcji i wpływ, jaki ma ona na planetę.